Hoca Hasan Tahsin Efendi, modern bilime geçiş süreci içerisindeki Türk dünyasının özgün bir simasıdır. Tahsin Efendi'nin Taşmektep’teki odası çeşitli bilimsel araçlarla donatılmıştı ve adeta bir doğa bilimleri müzesi gibiydi. Özellikle, modern astronominin tanınmasında büyük emek sarf eden Hoca, bu alanda halkın da anlayacağı türde çeşitli eserler kaleme almıştır. Eserlerinin hepsi Türkçe'dir.
Hoca Tahsin, önemli sayıda eser ve makale kaleme almış bulunmasına rağmen, bunları bir araya toplamamış, özellikle yazmış bulunduğu şiirlerini derlememiştir. Nitekim bazı eserlerinin kıymetlerini idrak edemeyen bir kısım şahısların eline geçmiş olmasından dolayı kaybolduğu düşünülmektedir.
En önemli eseri Darülfünun'un ilk açıldığı yıllarda su ile ilgili verdiği konferansların metinlerinden oluşan Esrar-ı Ab u Hava’dır. Bu eserde, hidrojen ve oksijenden oluşan suyun canlılar için taşıdığı büyük öneme dikkat çekilmekte ve zamanına göre çok yeni bilgiler bulunmaktadır. İlm-i Ruh adlı eserinde ise ruh konusu işlenmektedir. Tahsin Efendi, Esas-ı İlm-i Hey'et adlı eserini ise astronomi üzerine yazmıştır. Burada vermiş olduğu yeni bilgiler Osmanlıya yeni astronominin geçişinde önemli bir yer tutmaktadır. Tarih-i Tekvin yahut Hilkat ise eserleri arasında önemli bir yere sahiptir. Varlık ve yaradılış ile ilgili görüşlerini ihtiva etmektedir. Evrenin yaradılışını; jeoloji, astronomi, kozmografya, mekanik, kimya, zooloji, botanik, coğrafya, cebir gibi muhtelif ilim dallarından istifade ederek fikirlerini açıklamaya çalışmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder